کودکان برای حضور موفق در جامعه بیش از هر چیزی به یادگیری مهارت‌های زندگی نیاز دارند. مهارت‌های زندگی در اثر تعاملات اجتماعی و آموزش به دست می‌آیند. این نگاه را که مهارت‌های زندگی نیاز به آموزش ندارد، کارشناسان علوم تربیتی کاملاً رد کرده‌اند. چالش دوستیابی در کودکان مسئله‌ای مهم به شمار می‌رود. این مسئله زمانی شدت پیدا می‌کند که کودک برای نخستین بار وارد مدرسه می‌شود. بسیاری از دانش‌آموزان در بدو ورود به مدرسه برای ارتباط‌گیری با دیگران و پیدا کردن دوستان جدید مشکل پیدا می‌کنند. آموزش دوستیابی در مدرسه می‌تواند تا حد زیادی این مشکلات را برطرف کند.
دانش آموزانی که در پیدا کردن دوست به مشکل می خورند قطعا دچار افت تحصیلی ، افسردگی و گوشه گیری می شوند. در ادامه به روش های آموزش دوستیابی به کودکان در مدرسه می پردازیم.
چرا بعضی از کودکان برای دوستیابی دچار مشکل می شوند؟
پیدا کردن علت و عوامل مشکلات دوستیابی کودکان در مدرسه و حل آن ها قدم اول برای آموزش صحیح دوستیابی به کودکان است. که این عوامل عبارتند از:
روحیه حساس کودک
وجود روحیه حساس در بیشتر کودکان و زودرنج بودن آن ها مانع برقراری ارتباط آن ها با دیگران است و تنها زمانی می تواند با افراد وارد رابطه دوستانه شد که بتوان احساسات خود را کنترل کرد.
خجالتی بودن کودکان
اصلی ترین مانع برای دوستیابی در کودکان خجالتی بودن آن ها است. که می توان با تمرین و قرار دادن کودکان در محیط های اجتماعی این مشکل را کنترل کرد.
پرخاشگری در کودکان
پرخاشگری یکی از مشکلات رفتاری بعضی کودکان است که مانع شکل گیری رابطه دوستانه برای آن ها می شود.
مطابق بیشتر مطالعات اضطراب از علل اصلی پرخاشگری در کودکان است و مدیریت این رفتار تهاجمی باید در برنامه آموزشی کودکان قرار گیرد.
چگونه والدین می توانند مهارت های دوستیابی را به فرزندانشان آموزش دهند؟
خانواده محیطی است که کودکان بیشترین ساعات روز خود را در آن سپری می‌کنند؛ بنابراین مسئولیت خانواده در آموزش دوستیابی به کودکان از دیگران بیشتر است. برخی از مهم‌ترین کارهایی که والدین می‌توانند برای این منظور انجام دهند، عبارت است از:
قراردادن کودکان در موقعیت‌های اجتماعی
حضور فرزندان در محیط‌های اجتماعی ظرفیت تبدیل شدن به یک کلاس آموزش دوستیابی در مدرسه را دارد. البته باید توجه داشته باشید که حضور والدین در کنار فرزندان در موقعیت‌های اجتماعی ضروری است. نباید آن‌ها را به تنهایی در جامعه رها کنید. خرید کردن و گردش در کنار فرزندان می‌تواند تأثیر بسزایی در شکل‌گیری شخصیت اجتماعی آن‌ها داشته باشد. یک نکته مهم در این‌باره وجود دارد. تصور کنید که قرار است به فرزند خود دوچرخه‌سواری یاد بدهید. ابتدا از دوچرخه‌ای استفاده می‌کنید که چرخ‌های کمکی دارد. بعد از مدتی یکی از دو چرخ کمکی را جدا می‌کنید. سرانجام وقتی مهارت کودک شما در کنترل تعادل دوچرخه به حد مطلوبی رسید، چرخ کمکی دیگر را نیز جدا می‌کنید. حضور کودک در اجتماع نیز باید به همین ترتیب قدم به قدم باشد و مهارت‌های زندگی جمعی و دوستیابی را به مرور زمان فرا بگیرد.
ایجاد محیط دوستانه در خانه
اگر در خانواده محیط دوستانه‌ای بین پدر، مادر و فرزندان وجود نداشته باشد، ذهنیت منفی در کودکان برای ارتباط با دیگران به وجود می‌آید. اولین و بهترین دوست فرزندان شما اعضای خانواده هستند. اگر دید بدی به این رابطه برای آن‌ها ایجاد شود، قطعاً نمی‌توانند در پیدا کردن دوست در مدرسه موفق عمل کنند.
شرکت دادن کودکان در بازی‌های جمعی
بازی درمانی برای دوستیابی یک شیوه علمی است که تحقیقات متعددی روی آن انجام شده است. بازی‌کردن به‌طور خودکار کودکان را وارد فاز جدیدی از تعامل با دیگران می‌کند. چه بسیار روابط دوستانه‌ای که در جریان بازی کردن شکل می‌گیرند. یک نکته مهم در خصوص آموزش دوستیابی در مدرسه از طریق بازی کردن وجود دارد؛ باید بچه‌ها را وارد بازی‌های جمعی کنید. منظور از بازی‌های جمعی، دسته‌ای از بازی‌ها است که هدف برنده شدن یک تیم در مسابقه است، نه یک فرد. اکثر ورزش‌های توپی مانند فوتبال و والیبال این ویژگی مهم را دارند.
الگوسازی برای کودکان در ایجاد ارتباط دوستانه
شما به عنوان پدر و مادر می‌توانید بهترین الگو در دوستیابی فرزندانتان باشید. سعی کنید هنگام ارتباط با دیگران در حضور فرزندان نهایت دقت را داشته باشید. فرزندان شما تمام حرکات و گفتار شما را زیر نظر می‌گیرند. شما می‌توانید الگویی مناسب برای فرزندان خود در برقراری ارتباط با دیگران باشید.
آموزش نحوه شروع ارتباط دوستانه با دیگران
کودک شما باید بداند در برخوردهای اولیه با دوستان خود درباره چه مسائلی صحبت کند. اگر این روابط دوستانه در ابتدای راه به درستی برقرار شوند، در ادامه پایدار می‌مانند. برای مثال، معمولاً خوب است که دو طرف در دیدارهای اولیه درخصوص چیزهای مورد علاقه‌شان با یکدیگر صحبت کنند. همچنین باید کودک شما هنر گوش دادن فعال را یاد بگیرد. به این ترتیب، کودک می‌تواند به‌خوبی به حرف‌های دوستش گوش بدهد و ارتباط چشمی مناسبی نیز با او برقرار کند. به فرزندتان یاد بدهید که در روابط دوستانه خود حتماً به خواسته‌های دوستانش احترام بگذارد.
آموزش گذشتن از اشتباهات دیگران
در هر رابطه دوستانه‌ای ممکن است مشکلات و اختلافاتی پیش بیاید. البته دنیای بچه‌ها با ما بزرگ‌ترها تفاوت دارد. معمولاً اختلافات میان دوستان در کودکی خیلی زود برطرف می‌شود؛ به شرط آنکه دو طرف بتوانند احساسات خود را کنترل کنند. اینکه کودک شما یاد بگیرد از اشتباهات دیگران بگذرد، خصیصه‌ای فوق‌العاده در او ایجاد می‌کند. به این ترتیب کمتر شاهد پرخاشگری در او خواهید بود. بسیاری از دوستی‌های عمیق از دل یک گذشت ساده از خطای دیگران شکل می‌گیرند.
آموزش عذرخواهی و جبران خسارت
یکی از اصول دوستیابی در مدرسه، آموزش مهارت عذرخواهی کردن است. فرزند شما ممکن است در روابط دوستانه خود مرتکب اشتباهاتی شود. نکته اول این است که او باید بتواند اشتباه خود را بپذیرد و همچنین با عذرخواهی کردن یا هر روش دیگری برای جبران خطای خود اقدام کند. به این ترتیب می‌تواند وارد دوستی پایدار با دیگران شود و دوستان زیادی را برای خود پیدا کند.
نقش مدرسه در آموزش مهارت های دوستیابی به کودکان
مدرسه نیز نقش مهمی در آموزش مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان دارد. در یک مدرسه اهمیت فعالیت‌های تربیتی دقیقاً به‌اندازه فعالیت‌های آموزشی است. خروجی یک مدرسه پیش از آنکه یک فرد با معلومات بالا باشد، باید یک شهروند مسئولیت‌پذیر و متعهد باشد. نقش واحد مشاوره مدارس برای آموزش دوستیابی در مدرسه بسیار اساسی است. یک مشاور باید بتواند با شیوه‌های علمی و متناسب با سن دانش‌آموزان، مهارت دوستیابی در کودکان را تقویت کند. همچنین مشاور مدرسه یک راهنمای خوب برای والدین است تا در کنار هم بتوانند مشکلات دوستیابی در مدرسه را برطرف کنند. در این راستا مشاورین ما در مدارس کیان به طور مرتب با دانش آموزان در ارتباط هستند و در راستای آموزش مهارت های اجتماعی به دانش آموزان تلاش به سزایی می کنند.